अटलजी.......

राजकारणाचे एक युग गाजवलेल्या अन आपल्याच पक्षाच्या सद्य विचारसरणीहून भिन्न विचारशैली व मर्यादेचे सजग समाजभान असणारया, आपल्या विचारधारांशी समर्पित राहिलेल्या राष्ट्रतेज अटलजींची आज उणीव भासत्येय आणि त्यांची किंमत अधिक प्रखरतेने लक्षात येतेय. वाजपेयीजींच्या काळातील लोकसभेच्या निवडणुकात मी भाजप उमेदवारास पसंती दिली होती. अपेक्षित असलेले बदल त्यांच्या काळात मोठ्या प्रमाणात झाले नाहीत त्याच बरोबर फारशी निराशाही पदरी पडली नाही. यथातथा असे ते अनुभव होते. मात्र काँग्रेसच्या भ्रष्ट शासनापेक्षा त्यांचे सरकार उजवे वाटायचे.

संजय गांधी - काही आठवणी .....

देशात जेंव्हा आणीबाणीची घोषणा झाली होती तेंव्हा पुलित्झर पुरस्कार विजेते पत्रकार लुईस एम सिमन्स हे 'द वॉशिंग्टन पोस्ट'चे संवाददाता म्हणून दिल्लीत कार्यरत होते. याच वर्तमानपत्रात त्या काळात एक बातमी छापून आली होती की, एका खाजगी पार्टीमध्ये संजय गांधीनी आपल्या मातोश्री, देशाच्या पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांच्या श्रीमुखात भडकावली होती. स्क्रोलडॉटइन या वेब पोर्टलवर एका मुलाखतीत काही दिवसांपूर्वी त्यांनी या गोष्टीचा पुनरुच्चार केला होता. त्यांच्या म्हणण्यानुसार ही घटना आणीबाणीपूर्वी काही दिवस अगोदरची असून एका निकटवर्तीय खाजगी जीवनातील जवळच्या माणसाच्या घरी एका पार्टीत घडली होती. त्यात नेमका काय वाद झाला माहिती नाही, पण संजय गांधी यांनी संतापाच्या भरात हे कृत्य केले असे ते म्हणतात. याचे दोन प्रत्यक्षदर्शी सूत्र त्यांच्या संपर्कात असल्याने ही माहिती कळाल्याची पुष्टी त्यांनी जोडली होती. कुलदीप नय्यर यांच्या आणीबाणीवरील' द जजमेंट' या पुस्तकातदेखील हा उल्लेख आहे. 'द इमरजेंसी : अ पर्सनल हिस्ट्री' या पुस्तकात वरिष्ठ पत्रकार कुमी कपूर यांनीही या घटनेला पुष्टी देणारे विधान केलेलं आहे. त्यांच्या म्हणण्यानुसार या घटनेची तेंव्हा वाच्यता देखील झाली होती अन वणव्यासारखी ही बातमी पसरली होती, पण मीडियात असलेल्या अघोषित सेन्सॉरशिप आणि दहशत यामुळे ही बातमी तेंव्हा छापली गेली नाही… आता संजय गांधी हयात नाहीत आणि इंदिराजी देखील हयात नाहीत. या घटनेची सत्यासत्यता तपासणे काळाच्या कसोटीवर व्यक्तीसापेक्ष प्रामाणिकता पाहू घेता कठीण असल्याचे वाटते. सत्य काहीही असो पण संजय गांधींचे जगणे हे वादग्रस्त होते हे मात्र निर्विवाद सत्य आहे…. 

इंदिराजी ....काही आठवणी ...

आजपासून बरोबर ३३ वर्षापूर्वीची ही घटना आहे. ३० ऑक्टोबर १९८४, भुवनेश्वर, ओरिसा. दुपारी ३ वाजताची रणरणती दुपार. निवडणुकीची प्रचारसभा सुरु होती. समोर गर्दीचा सागर उसळलेला होता आणि व्यासपीठावरून त्या नेहमीच्या तडफदार शैलीत बोलत होत्या. त्यांच्या भाषण माध्‍यम सल्लागार एच.वाय.शारदा प्रसाद यांनी तयार केलेल्या नोट्सचा कागद बोलता बोलता त्यांनी बाजूला सारला आणि त्याऐवजी दुसरेच काहीतरी त्या बोलून गेल्या. "मैं आज यहां हूं। कल शायद यहां न रहूं। मुझे चिंता नहीं मैं रहूं या न रहूं। मेरा लंबा जीवन रहा है और मुझे इस बात का गर्व है कि मैंने अपना पूरा जीवन अपने लोगों की सेवा में बिताया है। मैं अपनी आखिरी सांस तक ऐसा करती रहूंगी और जब मैं मरूंगी तो मेरे ख़ून का एक-एक क़तरा भारत को मजबूत करने में लगेगा।" त्यांच्या या भाषणाने सगळेच जण अवाक झाले अन दुसऱ्याच दिवशी ३१ ऑक्टोबर रोजी त्यांच्याच अंगरक्षकांनी त्यांची निर्घृण हत्या केली...